بر اساس آزمایش کربن ۱۴ بر روی شانزده فلوت استخوانی کشف شده از یک محوطۀ نوسنگی در شهرستان وویانگ در استان هنان، تاریخ موسیقی چینی را می‌توان به هفت یا هشت هزار سال پیش نسبت داد. توزیع سوراخ‌های صدا بر روی فلوت‌ها، نشان می‌دهد که موسیقی چینی در آن زمان به سطح بسیار فاخری رسیده بوده­است. در طول ۱۲۰۰ سال و اندی، از سلسله‌های چین و هان تا سلسلۀ تانگ، رقص‌ها و موسیقی فاخر، گونه­ های اصلی موسیقی چینی بودند. با ظهور سلسله‌های سویی و تانگ، اوضاع تغییر کرد؛ نمایشگاه‌های معابد که صومعه‌های بودایی آن­ها را برگزار می‌کردند، به مکانی برای فعالیت‌های موسیقی مدنی تبدیل شد و رستوران‌ها نیز فعالیت‌های پیوسته­ای برای خواندن اشعار با لحن مناسب داشتند. در سلسلۀ سونگ، مکان‌های اجرای موسیقی و رقص، شامل عشرتکده­ها، پارک‌های تفریحی، اپراخانه‌ها و چایخانه‌ها بود و گونه­های مختلف اجرای موسیقی مانند زاجو (نمایش منظوم با موسیقی) و نانشی (نمایش جنوبی) به وجود آمد. پس از سلسلۀ سونگ، «موسیقی ادبی» نیز در کنار «موسیقی مدنی» پیشرفت چشمگیری داشت و با اولویت دادن به موسیقی چین، سازهای موسیقی مانند پیپا (لوت)، ژنگ (قانون)، دیزی (فلوت) و شیائو (فلوت عمودی) نیز توسعۀ بیشتری یافتند. در سلسله‌های مینگ و چینگ، سرگرمی‌هایی مانند گفتگو و آواز و اپرا به طور فزاینده‌ای با تنوع هنری فراوان، مانند تانچی (تصنیف‌های کمانچه)، داگو (قصه‌گویی با همراهی طبل)، پایزی چو (موسیقی کوک) و اپرای کونچو، به بلوغ و پختگی رسیدند و هنر موسیقی را در آن زمان بیش از پیش ترویج کردند. سازهای موسیقی به­آرامی در سلسلۀ چینگ توسعۀ بیشتری یافتند؛ سازهای زهی-آرشه­ای مانند هوچین (ساز آرشه­ای دو زهی)، نقش مهم‌تری در همراهی با اپراها و نواختن توتی‌ها با سازهای زهی زخمه‌ای و سازهای بادی ایفا می‌کردند.

چو سی (ترانه‌های چو)

چو سی، مجموعه‌ای از ترانه‌های فولکلور است که شاعر بزرگ، کو یوان، آن­ها را بر اساس ترانه‌های باستانی وو در امتداد بخش‌های میانی رودخانۀ یانگ تسه گردآوری کرده­است. این مجموعه که در قرن چهارم پیش از میلاد پدید آمد، لبریز از اسطوره‌ها، افسانه‌ها و خیالات باستانی است. استفاده از ابزارهای بیانی رمانتیسم را آغاز کرد، ترانه‌های فولکلور چهار کلمه‌ای در کتاب شعر را به ترانه‌های سبک «سائو» با فرم جملات آزاد و پایان‌های قافیه‌دار قابل تغییر توسعه داد و رنگ و بوی شدید منطقه‌ای داشت. لی سائو (شعر هنگام عزیمت) اثر شاعر کو یوان، نمایندۀ برجستۀ چو سی است.

ترانه‌های عامیانه

ترانه‌های عامیانه نسل‌هاست که در میان مردم محبوبیت زیادی دارند. یک قالب موسیقی با رایج‌ترین سبک عامیانه است که با ویژگی‌های قومی متمایز و رنگ محلی، تبلور خرد گروهی از طریق غنی‌سازی پیاپی در گردش هستند. به دلیل تاریخ درازدامن، سرزمین گسترده، جمعیت زیاد و گروه‌های قومی فراوان، تعداد زیادی ترانۀ عامیانه در چین وجود دارد. طبق آمار، بیش از سیصد هزار ترانۀ عامیانه در تمام مناطق گردآوری شده­است.

شیجینگ (کتاب شعر) اولین مجموعۀ شعر در چین است و زندگی اجتماعی گروه‌های قومی و مردم عادی را در سلسلۀ ژو آشکار می‌کند. این کتاب با انباشت عمیق و غنی فرهنگ، دستاورد بزرگ اولیۀ اشعار باستانی چین است. بعدها «هنرستان رسمی» در سلسلۀ هان، نقش مهمی در ضبط و ترویج ترانه‌های عامیانه ایفا کرد. در دوران سلسلۀ تانگ، با وجود جذب موسیقی قومی اطراف از طریق تبادلات فرهنگی خارجی، ترانه‌های عامیانۀ چینی، از نیروی حیاتی شکوفا برخوردار بودند. از سلسلۀ سونگ تا سلسله­های مینگ و چینگ، بسیاری از انواع ترانه‌های عامیانه محبوب شدند، مانند هائوزی (ترانۀ کار)، تیانگه (ترانۀ مزرعه)، شانگه (ترانۀ کوهستان)، شینتیانیو (ملودی محلی شانشی)، هوار (ترانۀ عامیانۀ محبوب در استان‌های گانسو، چینگهای و نینگشیا) و غیره. در طول تاریخ، ترانه‌های عامیانه، عناوین مختلفی داشته‌اند، مانند شیائوکو (ترانه)، لیکو (ترانه‌های عامه‌پسند)، شیائولینگ (ترانۀ کوتاه)، سوکو (ترانۀ عامیانه)، شیچی (ترانه‌های زمان) و شانگه که معمولاً از آن­ها برای اشاره به ترانه‌های عامیانۀ مختلف در سلسله‌های مینگ و چینگ استفاده می­شد.

آواز فولکلور نیمه­کشاورزی و نیمه­مرتعداری

 این هنر در مناطقی در امتداد بخش بالایی رودخانۀ زرد، از جمله استان‌های گانسو، چینگهای و نینگشیا دیده می­شود که در آن‌ها گروه‌های قومی هان، هویی، توزو، سالار، بونان، دونگشیانگ، تبتی و اویغور زندگی می‌کنند. از زمان‌های قدیم، این منطقه تحت سلطۀ فرهنگی نیمه­کشاورزی و نیمه­دامداری و در طول تاریخ، حلقۀ ارتباطی کلیدی در جادۀ ابریشم بوده­است. به دلیل تبادلات اولیه بین فرهنگ‌های شرقی و غربی و ترکیب طولانی گروه‌های قومی متعدد، نوعی از آهنگ که هشت گروه قومی به طور مشترک اجرا می‌کردند، به نام هوار، به وجود آمد. آهنگ‌های محلی شامل «آهنگ‌های خانگی» و «آهنگ‌های صحرایی» است؛ اولی شامل آهنگ‌های مختلف نوشیدن، آهنگ‌های ضیافت، کلمات کوتاه و یانگه است و دومی شامل آهنگ‌های مختلف کوهستانی و آهنگ‌های گله‌داری مانند هوار است. آهنگ‌های صحرایی فقط در فضای باز قابل خواندن هستند. «هوار» یک سبک نمایشی است و دارای آهنگ‌های بلند، پرطنین و طولانی، لحن‌های عمیق و شیرین و سبکی ساده و بی‌تکلف است. تمام این گروه‌های قومی، آهنگ‌هایی به زبان چینی می‌خوانند و هر کدام کلمات تکمیلی خود را دارد. آهنگ‌های معروف شامل «بالا رفتن از کوه‌های بلند برای دیدن زمین هموار» است.

منطقۀ ترانه‌های فولکلور تبّت

این سرزمین، منطقۀ خودمختار تبت و مناطق تبتی‌نشین در استان‌های چینگهای و سیچوان است. ترانه‌های فولکلور شامل ترانه‌های کوهستانی (ترانه‌های گله‌داری)، کارگری، عاشقانه، سفارشی و آهنگ‌های سوتراست. بیشتر فعالیت‌های اجرایی ترانه‌های فولکلور، مربوط به جشنواره‌های بودایی است و بسیاری از ترانه‌های فولکلور با رقص ترکیب می‌شوند، مانند رقص‌های نانگما، توییشی، گورشی و گوژوانگ. ترانه‌های فولکلور دارای ویژگی‌های غنی فلات و ضرباهنگ قدرتمندی هستند. از جمله ترانه‌های معروف می‌توان به «روی تپۀ طلایی» در پکن و غیره اشاره کرد که در اصل، ترانۀ تیر (شکار) بود و در ابتدا در جنگل‌های جنوب شرقی تبت محبوبیت داشت. اما اکنون به یک ترانۀ فولکلور جدید تبدیل شده که در سراسر چین محبوب است.

منطقۀ ترانه‌های عامیانۀ سین‌کیانگ

این منطقۀ ترانه‌های عامیانه در سین‌کیانگ واقع شده­است و با ترانه‌های عامیانۀ گروه‌های قومی اویغور و قزاق شناخته می‌شود؛ تحت تأثیر فرهنگ سنتی اسلامی در آسیای مرکزی است و به موسیقی و فرهنگ عربی نزدیک است. اویغورها در آواز و رقص مهارت دارند. ترانه‌های عامیانۀ آن­ها به چهار نوع تقسیم می‌شود: عشق، کار، تاریخ و آداب و رسوم زندگی. شامل سه نوع سیستم موسیقی، یعنی موسیقی چینی، عربی و اروپایی و دارای آهنگ عامیانۀ چینی با برجسته‌ترین منابع گوناگون است. بسیاری از ترانه‌های عامیانۀ آن­ها با رقص ترکیب شده‌ و سبک‌های زنده و جالب توجهی دارند. ترانه‌های عامیانه‌ای که برای چین و کشورهای خارجی شناخته شده­اند، عبارتند از: «آلابنهان»، «نیم‌ماه در حال بالا رفتن»، «شهر دابان»، «دادنِ گل رزی به من» و غیره. گروه قومی قزاق عمدتاً در شمال سین‌کیانگ ساکنند و به دامداری مشغولند. ترانه‌های محلی آن­ها سه نوع اصلی دارد: ترانه‌های محلی با کلمات و آهنگ‌های ثابت (شامل ترانه‌های گله‌داری، شکار، عاشقانه، مذهبی و غیره)، ترانه‌های محلی با کلمات بداهه (شامل ترانه‌های کوهستانی، ماهیگیری و معمایی) و ترانه‌های سفارشی (شامل ترانه‌های عروسی، گریه برای دختران در حال ازدواج، تحویل عروس به داماد و غیره). از بین آن­ها، ترانه‌های عاشقانه، بیشترین تعداد را تشکیل می‌دهند و اکثر آن­ها، رنج‌ها و آرزوهای جدایی عاشقان را بیان می‌کنند. ترانه‌های محلی قزاق، شامل سیستم‌های موسیقی چینی و اروپایی هستند. سیستم موسیقی چینی عمدتاً گونگ تون و یو تون (دو نت از پنج نت گام پنج‌صدایی باستانی چینی) است. از جمله معروف‌ترین آن­ها می‌توان به «مائیلا»، «تا صبح در انتظار من» و غیره اشاره کرد.

منطقۀ آهنگ‌های فولکلور با فرهنگ بدوی

این منطقه، شامل سرزمین­های قومی کوچکی مانند استان‌های یون‌نان، گوئیژو و گوانگشی است که بیش از بیست گروه قومی مختلف در آن زندگی می‌کنند. آهنگ‌های فولکلور دارای ویژگی‌های فرهنگی باستانی در سطوح مختلف و کارکردهای اجتماعی خاصی هستند. عمدتاً ترکیبی از «اشعار، آواز و رقص» با محتوای پیچیده و متغیرند و از مراحل مختلف تاریخی، نمونه­هایی از آن­ها وجود دارد. از آنجا که بسیاری از گروه‌های قومی، زبان نوشتاری ندارند، آهنگ‌های فولکلور به عنوان روشی مهم برای ثبت تاریخ، گسترش دانش و انجام دادن فعالیت‌های اجتماعی عمل می‌کنند و بخشی ضروری از زندگی روزمرۀ آن­ها شده‌اند. اکثر گروه‌های قومی، آهنگ‌های فولکلور دو صدایی و سه صدایی دارند. ترانه‌های محلی به دو نوعِ بزرگ و کوچک تقسیم می‌شوند. گروه‌های قومی دونگ، بویی و ژوانگ به دلیل ترانه‌های بزرگ که شامل صدای مرد، زن و کودکان است، مشهورترند. ترانه‌های بزرگ مردانه، اغلب ضرباهنگ قوی و آهنگ روشنی دارند و ترانه‌های بزرگ زنانه، اغلب دارای ریتم آزاد و آهنگ‌های روان و ملایمند. ترانه‌های کوچک، شامل ترانه‌های دو صدایی و تک­صدایی و بیشتر دربارۀ عشق هستند و جوانان، آن­ها را به آرامی می­خوانند. علاوه بر این، ترانه‌های باستانی وجود دارد و ترانه‌های قوم میائو، دارای طولانی‌ترین تاریخند. محتوای آن­ها دربارۀ خلقت آسمان و زمین، منشأ انسان و دلیل سفر به دوردست‌هاست. ترانه‌های بزرگ قوم دونگ در دهۀ 1950 در سراسر چین مشهور شدند و ترانه‌های شاخص دیگری مانند «شکوفه‌های اسمانتوس معطر» و «آمدن مردان محترم»، «ترانه‌های ماه اکسی رقصان» و غیره نیز وجود دارد.

 منطقه ترانه‌های عامیانۀ علفزار

این منطقۀ ترانه‌های عامیانه، عمدتاً در سرزمین خودمختار مغولستانِ داخلی فعلی[1] واقع شده و با ترانه‌های عامیانۀ مغولی شناخته می‌شود. گروه قومی مغولی، همواره عنوان «گروه قومی موسیقایی» و «گروه قومی شاعر» را داشته­ و ترانه‌های عامیانۀ آن­ها را می‌توان به دو نوع تقسیم کرد: لحن بلند و لحن کوتاه. ترانه‌های عامیانه با لحن بلند، عمدتاً در مناطق شرقی گله‌داری و مناطق شمال کوه یینشان محبوبند. با کلمات کمتر، لحن‌های طولانی، پر از تزئینات، بلندی و ریتم آزاد شناخته می‌شوند که منعکس کنندۀ قدرت مراتع وسیع و وسعت دید گله‌داران است. ترانه‌های گله‌داری، دلتنگی و ستایش، به این ژانر تعلق دارند. ترانه‌های معروف مربوط به علفزار وسیع، گله‌داری و غیره هستند. ترانه‌های کوتاه عمدتاً در مناطق نیمه­کشاورزی و نیمه­چراگاهی غربی و جنوبی محبوب هستند و با ساختارهای کوتاه و ریتم منظم مشخص می‌شوند و بسیاری از ترانه‌های روایی، عاشقانه و عروسی، به این ژانر تعلق دارند. از جمله آهنگ‌های معروف می‌توان به «اسب زرد کوچک» و غیره اشاره کرد. ویژگی مشترک آهنگ‌های عامیانۀ علفزار، بازتاب احساسات و شخصیت گله‌داران علفزار است: ساده، صادق، روشن، پرشور، جسور و بی‌قید و بند.

منطقۀ آوازهای عامیانه با فرهنگ شکار

این سرزمین، عمدتاً مناطقی در امتداد کوه‌های بزرگ و کوچک شینگ‌آن در شمال شرقی چین است و با آوازهای عامیانۀ گروه قومی اوروکن (شامل ایونک، هژن، داور و مانچو) شناخته می‌شود. پیش از سال 1949، گروه قومی اوروکن، هنوز نشانه‌های زیادی از جامعۀ بدوی را در خود داشت. آن­ها عاشق آواز و رقصند. در گذشته، از طریق شکار امرار معاش می‌کردند. در بازگشت از یک شکار موفق و در طول جشنواره‌های قومی، در جشن آواز می‌خواندند و می‌رقصیدند. آوازهای عامیانۀ آن­ها شامل سه نوع اصلی است: آوازهای کوهستانی، آوازهای رقص و آواز و آهنگ سامان. آهنگ‌های کوهستانیِ آن­ها، به آهنگ بلند و آهنگ کوتاه تقسیم می‌شود. آهنگ بلند، پرطنین و پرانرژی با ریتم آزاد است و آهنگ کوتاه از نظر آهنگ ثابت و ریتم منظمی دارد. آهنگ سامان هنگام دعوت از خدایان، رقص جادوگران در حالت خلسه، تقدیم قربانی برای اجداد و برگزاری مراسم تشییع جنازه خوانده می‌شود. آهنگ‌های محلی اوروکن در گام پنج صدایی و بیشتر، آهنگ‌های گونگ-تون و یو-تون هستند. یکی از آهنگ‌های محلی مورد علاقۀ آن­ها، «اهولان تهولان»، آهنگی در ستایش طبیعت است. علاوه بر این، آهنگ‌های کوچک اوروکن نیز در چین مشهور است.

ترانه‌های عامیانۀ مدرن

در اواخر دوران سلسلۀ چینگ در اواسط قرن نوزدهم، چین وارد دوره‌ای از نیمه‌فئودالیسم و ​​نیمه‌استعمارگری شد. در آن دوره، مجموعه‌های زیادی از ترانه‌های عامیانه که به همت اهل ادب گردآوری شده بودند، مانند «کجیا شانگه» اثر هوانگ زونشیَن، «ترانه‌های وو» اثر فنگ منگلونگ، «تصنیف‌های کانتونی» اثر لی دیائویوان و «موسیقی به جا مانده از برف سفید» اثر هوا گوانگ‌شنگ، پدید آمدند. به دلیل سلیقه‌های فردی، این مجموعه‌ ترانه‌های عامیانه، تأکید ویژه‌ای بر اشعار عامیانه دارند و بسیاری از آن­ها، حتی امروزه نیز محبوب هستند. شایان ذکر است که «ترانه‌های عامیانۀ لیائوژای» اثر پو سونگ‌لینگ، ادیب مشهور عامیانه در سلسلۀ چینگ، بیش از پنجاه آهنگ عامیانۀ محبوب در اواخر سلسلۀ مینگ و اوایل سلسلۀ چینگ را انتخاب کرده­است. برخی از این ترانه‌ها را هنوز هم هنرمندان عامیانه می­خوانند. ترانه­های که بسیار نادرند و بینشی نسبت به زندگی سیصد یا چهارصد سال پیش به ما می‌دهند. با تأسیس جمهوری خلق چین در سال ۱۹۴۹، تعداد زیادی از ترانه‌های محلی برای انعکاس زندگی جدید مردم پدیدار شدند. نه تنها از نظر موضوع جدید بودند، بلکه از نظر سبک موسیقی نیز بازتر و روشن‌تر و سرشار از شور و شوق مثبت و خوش‌بینی بودند. از آنجا که اقتصاد اجتماعی و توسعۀ فرهنگی تمام گروه‌های قومی قبلاً متعادل نبود، برخی از آن­ها هنوز زبان نوشتاری ندارند و ترانه‌های محلی هنوز شکل هنری اصلی و ضروری در زندگی آن­هاست و بیشتر ترانه‌های محلی، هنوز شکل ترکیب «شعر، آواز و رقص» را حفظ کرده‌اند. در مقایسه، به دلیل توسعۀ سریع نمایش و گفتگو و آواز، فعالیت‌های اجرای ترانه‌های محلی در گروه قومی هان به اندازۀ سایر گروه‌های قومی فعال نیست و مناطق ساحلی به اندازۀ مناطق داخلی ترانه‌های محلی ندارند.

منطقۀ ترانه‌های فولکلور هان

گروه قومی هان، انواع مختلفی از ترانه‌های فولکلور دارد و از نظر کارکرد اجتماعی، می‌توان آن­ها را به ترانه‌های کار، کوهستانی، شیائودیائو، مزرعه، ماهیگیری، چای‌چینی، یانگه، سفارشی، کودکان و گهواره تقسیم کرد. منطقۀ ترانه‌های فولکلور هان، شامل سرزمین بسیار وسیعی است، از بخش‌های سردسیر شمالی تا مناطق نیمه‌گرمسیری جنوبی و از فلات شمال غربی و فلات جنوب غربی، تا دشت ساحلی در شرق. زبانی که در مکان‌های مختلف به آن صحبت می‌شود، چینی است، اما هر مکانی، گویش خاص خود را دارد. تفاوت‌های زیادی بین شرق، غرب، جنوب و شمال وجود دارد و ترانه‌های فولکلور در مکان‌های مختلف، ویژگی‌های متفاوتی دارند. از سوی دیگر، گروه قومیِ هان، همچنین در مراتع شمالی، مناطق نیمه­کشاورزی و نیمه­چراگاهی شمال غربی و مناطق ترانه‌های فولکلور گروه‌های قومی متعدد فلات جنوب غربی با جمعیتی بالغ بر ده میلیون نفر پراکنده شده‌اند؛ بنابراین برخی از بخش‌های مناطق ترانه‌های فولکلور با هم همپوشانی دارند.

موسیقی مدرن چین

در سدۀ بیستم، فرهنگ‌های شرق و غرب با هم درآمیختند و ده‌ها هزار اثر موسیقایی که مظهر روح زمانه بودند، پدیدار شدند. موسیقی چینی علاوه بر دستاوردهای گسترده در خلق آهنگ، پیشرفت‌های تاریخی را در زمینه‌های بسیاری مانند سمفونی، کر، اپرا، پیانو، ویولن و غیره نیز ارائه کرد و تعدادی اثر با کیفیت هنری و ویژگی‌های ملی خلق شد. در حدود دو دهۀ گذشته، نوازندگان و گروه‌های اجرای موسیقی چینی، به طور گسترده در تبادلات موسیقی بین‌المللی و فعالیت‌های رقابتی مختلف شرکت کرده‌اند و بسیاری از هنرمندان به نتایج عالی دست یافته‌اند. آن­ها در سراسر جهان، جایگاه خود را تثبیت و همزمان، فرهنگ موسیقی چین را با سنت‌های عالی آن، به جامعۀ بین‌المللی معرفی کرده‌اند. همچنین برخی از هنرهای موسیقی خارجی عالی و اندیشه و نظریه‌های موسیقی را وارد چین کرده‌اند. به منظور غنی‌سازی زندگی موسیقایی مردم عادی و افزایش دستاوردهای آن­ها، برخی از جشنواره‌های موسیقی در مقیاس بزرگ به طور منظم برگزار شده‌اند، مانند «بهار شانگهای»، «جشنوارۀ کر پکن»، «جشنوارۀ موسیقی و گل شهر بز» و غیره. علاوه بر این، فعالیت‌های اجرای موسیقی آماتور توسط مردم عادی نیز بسیار چشمگیر است، مانند «گل‌های تازۀ ماه مه» در پکن، «جشنوارۀ آواز اکتبر» در شانگهای، «جشنوارۀ موسیقی مدرسه» در فوجیان و غیره، و همگی در فواصل منظم برگزار می‌شوند.

موسیقی سمفونیک مدرن

در اوایل سال ۱۹۲۳، شیائو یومی قطعۀ ارکسترال «لباس جدید رنگین‌کمان و رقص پر» را ساخت و در سال ۱۹۲۹، هوانگ زی «نوستالژی» را خلق کرد. پس از این‌ها، آثار شاخص موسیقی سمفونیک چینی در نیمۀ نخست قرن بیستم عموماً عبارتند از: «فانتزی متروپولیتن» اثر هوانگ زی، «رقص تایوان» ساختۀ جیانگ ونیه در اوایل کارش، سمفونی اول ما سیکونگ، سمفونی آزادی ملی شیان شینگهای و سوئیت چین جدید نوشته دینگ شانده. در دورۀ ۱۹۴۹ تا ۱۹۵۶، عناصر فولکلور و اسطوره‌ای برجسته شدند، واژگان موسیقی اغلب مستقیماً با آهنگ‌های فولکلور مرتبط بود و سبک کلی، ترکیبی از تغزل، رنگ و عناصر قوی فولکلور بود. مفهوم زیبایی‌شناختی، برنامه‌ریزی‌شده بود. در طول این دوره، آثار شاخص شامل سمفونی اول وانگ یونجی، سوئیت جشنوارۀ بهاری لی هوانژی، رقص سین کیانگ دینگ شانده، شعر سمفونی شی یونگ‌کانگ، داستان درنای زرد و رقص مردم یائو اثر لیو تیشان و مائو روآن و غیره بود.

از سال ۱۹۵۷ تا ۱۹۶۲، خلق آثار سمفونیک شتاب گرفت. طبق داده‌های ناقص، بیش از ۸۰ اثر از این دست برای مردم اجرا و منتشر شد که از میان آن­ها، تأثیرگذارترین و موفق‌ترین کنسرتو ویولن لیانگ ژو اثر هه ژانهائو و چن گانگ بود. از دیگر آثار شاخص این دوره، می‌توان به سمفونی «راهپیمایی طولانی» اثر دینگ شانده، سمفونی دوم وانگ یونجیه، معروف به «جنگ ضد ژاپنی»، شعر سمفونیک «جنگل آلو گادا» اثر شین هوگوانگ، شعر سمفونیک «یادبود قهرمانان خلق» اثر کو وی و اورتور جشنواره اثر ژو جیانر و غیره اشاره کرد. از سال 1963 تا 1966، آثار شاخص موسیقی سمفونیک شامل «قصیده‌ای برای پرچم سرخ» اثر لو کیمینگ، کنسرتو پیانو «رودخانۀ زرد» و سمفونی زهی «انعکاس تصویر ماه در چشمه‌های ارکوآن» بود که وو زوکیانگ بر اساس آهنگسازی اصلی اثر آبینگ با غنا و عمق و ملودی ماندگار آن را تنظیم مجدد کرد. پس از سال ۱۹۷۶، آثار شاخص این دوره، شامل کنسرتو پیانوی «جنگل کوهستانی» اثر لیو دانان، سمفونی فانتزیا اثر ژو جیانر، پوئم آهنگین یونان اثر وانگ زیلین، سمفونی دوم چن پیشون با عنوان «قربانی چینگ‌مینگ» و تصویر سمفونیک «جنگل شمالی» اثر ژانگ کیانی و غیره می‌شود.

توسعۀ معاصر موسیقی سمفونیک

در دورۀ 1982 تا 1989، گروهی از آهنگسازان جوان، تکنیک‌های موسیقی مدرن غربی را در خلق سمفونی چین وارد کردند. برخی از آهنگسازان سالخورده و میانسال نیز به صفوف موج نو پیوستند و به نقطۀ اوج جدیدی رسیدند. آهنگسازان اصلی سمفونیک و آثار تولید شده در این دوره، عبارتند از سمفونی فانتزی خدای رودخانۀ لو اثر دو مینگ‌شین، کنسرتو پیانو اثر تان دون، مونگ دونگ اثر چو شیائوسونگ، و همچنین آثاری از یه شیائوسانگ، چن یی، گوئو ونجینگ، هه شونتیان، ژو، لونگ، شو شویا، مو هونگ و غیره. صرف نظر از اینکه آهنگساز چه کسی بود و از چه تکنیکی استفاده می‌کرد، همۀ آن­ها یک گرایش زیبایی‌شناختی اساسی را نشان می‌دادند: افزایش مفاهیم غیربرنامه‌ای و موسیقی بدون عنوان؛ آهنگسازی ماهرانه‌تر استریوفونیک و سمفونیک؛ پیگیری و بیان ذاتی‌تر و عمیق‌تر سبک ملی و عناصر دراماتیک، تراژیک و فلسفی برجسته‌تر. این­ها همه نشان می‌داد که آهنگسازان چینی، در حال کسب درک مطمئن‌تری از قوانین خلق سمفونی هستند.

ارکستر سمفونی خانۀ اپرای ملی چین

این ارکستر یکی از ارکسترهای سمفونی مشهور در چین است و ده‌ها اپرای چینی و خارجی مانند آثار مشهور جهانی ازجمله لا تراویاتا، مادام باترفلای، ریگولتو، کارمن، توراندوت، ازدواج فیگارو، کاوالریا روستیکانا و اپراهای چینی لیو هولان، آواز علفزار، نگاری گلی و مارکو پولو را اجرا کرده­است. ارکستر سمفونی علاوه بر اپرا، اغلب قطعات سمفونی از آهنگسازانی مانند بتهوون، چایکوفسکی، برامس، مالر، دبوسی، استراوینسکی، ایگور، جورج گرشوین و شوستاکوویچ را اجرا می‌کند و با ویولونیست مشهور جهان، دیوید اویستراخ، تنورهای لوچیانو پاواروتی و خوزه کارراس و سوپرانو مونتسرات کاباله، اجرای مشترک داشته­است. در ژوئن ۲۰۰۱، ارکستر سمفونی در اجرای کنسرت سه تنور بزرگ و مشهور جهان در شهر ممنوعه در پکن شرکت کرد. همچنین برای اجرای برنامه به اتحاد جماهیر شوروی سابق، ژاپن، فنلاند، سنگاپور، هنگ کنگ، ماکائو و تایوان سفر کرده‌ و به دلیل اجراهای اپرای ماهرانه‌اش در جهان شناخته شده­است.

ارکستر سمفونی پکن

این ارکستر یکی از ارکسترهای سمفونی معروف در چین است و در اکتبر 1977 تأسیس شد و از زمان تأسیس، آثار معروف بسیاری از هنرمندان خارجی و آهنگسازان چینی را اجرا کرده­است. از دهۀ 1990، وارد مدار حرفه‌ای شده و شروع به برنامه‌ریزی تقویم سالانه بر اساس فصول موسیقی کرده­است. علاوه بر آقای تان لیهوا، که به عنوان مدیر هنری ارشد و رهبر ارکستر فعالیت می‌کند، این ارکستر اغلب از رهبران ارکستر و نوازندگان تک‌نواز مشهور خارجی و چینی برای همکاری در کنسرت‌ها دعوت و طیف گسترده‌ای از آثار و سبک‌های مختلف را ارائه می‌کند. سالانه بیش از 80 بار اجرا دارد. علاوه بر این، در بسیاری از مواقع، به عنوان نمایندۀ چین و پایتخت آن، در فعالیت‌های تبادلات فرهنگی خارجی در مقیاس بزرگ شرکت کرده و در یوگسلاوی و جمهوری کره نیز اجرا داشته­ و در کنار بسیاری از ارکسترهای سمفونی مشهور خارجی و چینی از جمله ارکستر سمفونی ملی روسیه و ارکستر سمفونی ABC  استرالیا حضور داشته­است.

ارکستر فیلارمونیک چین

ارکستر فیلارمونیک چین،  یک ارکستر سمفونی دولتی است که بر اساس ارکستر سمفونیک صدا و سیمای این کشور تأسیس شده­است. کنسرت‌های زیادی برگزار کرده و تعداد زیادی از شاهکارهای سمفونی چینی و خارجی را به روی صحنه برده­است. اولین فصل موسیقی ارکستر از سپتامبر 2001 تا ژوئیه 2002 ادامه داشت و رپرتواری غنی از آثار دوره‌ها و سبک‌های مختلف را ارائه کرد.

ارکستر سمفونی ملی چین

ارکستر سمفونی ملی چین، یکی از ارکسترهای سمفونی حرفه‌ای درجه یک در چین است. قبلاً با نام انجمن فیلارمونیک مرکزی شناخته می‌شد که در سال ۱۹۵۶ تأسیس شد. در سال ۱۹۹۶، نام خود را به ارکستر سمفونی ملی چین تغییر داد. آقای تانگ مویهای، رهبر ارکستر مشهور بین‌المللی، مدیر هنری ارشد و رهبر ارکستر اصلی است که به عنوان یکی از رهبران ارکستر چینی با نفوذ بین‌المللی در دوران مدرن شناخته می‌شود. در بیست سال گذشته، در صحنۀ بین‌المللی فعال بوده و در زمان‌های مختلف به عنوان رهبر ارشد چندین ارکستر سمفونی معروف خدمت کرده­است. این ارکستر گروهی از نوازندگان آموزش‌دیده با تکنیک‌های نفیس، از جمله بسیاری از برندگان مسابقات موسیقی چینی و بین‌المللی را در اختیار دارد که هنوز سنت اجرای سطح بالای ارکستر را حفظ کرده‌اند. همچنین دارای یک گروه کر با سابقۀ طولانی مشابه است که اعضای آن، همگی دانش­آموختۀ هنرستان‌های عالی چین هستند. از زمان برنده شدن جام طلا در مسابقات کر جشنوارۀ جهانی جوانان در دهۀ 1950، این گروه کر همیشه نمایندۀ بالاترین سطح هنر کر چین بوده­است. در نیم قرن گذشته، این ارکستر تعداد زیادی از آثار سمفونی را از داخل و خارج از کشور با موفقیت اجرا کرده­است. برنامه‌های زندۀ کنسرت‌های این ارکستر، اغلب از طریق رادیو و تلویزیون برای مردم جهان پخش می‌شود و همچنین تعدادی ضبط با شرکت گرامافون فرانسه و شرکت فیلیپس انجام داده­است.

ارکستر سمفونی شانگهای

ارکستر سمفونی شانگهای با شهرت دیرینه و فراوان، یکی از قدیمی‌ترین ارکسترها در چین و حتی آسیاست و نفوذ گسترده‌ای در چین دارد. ارکستر عمومی شانگهای، سلف آن، در سال 1879 تأسیس شد. از سال 1949، بیش از چهار هزار کنسرت اجرا کرده؛ در ده سال گذشته، بیش از ششصد کنسرت مجلسی نیز روی صحنه برده و در اجرای اپراهای کلاسیک جهانی مانند آیدا، در فلایگنده هولاندر، دون کارلوس، فاوست، کاوالریا روستیکانا، لا تراویاتا و فلوت جادویی با خانه اپرای فلورانس در ایتالیا، اپرای سلطنتی کاونت گاردن در لندن، اپرای دوسلدورف در آلمان، اپرای پاریس در فرانسه، اپرای زوریخ در سوئیس و غیره، حضور چشمگیری داشته­است.

این ارکستر در جشنواره­های هنر چین، هنر شانگهای چین، موسیقی «بهار شانگهای»، موسیقی پکن، هنگ کنگ، موسیقی ماکائو، «بهار آوریل» کره شمالی و غیره شرکت؛ و جوایز زیادی را از آن خود کرده­است. برای اپک شانگهای و همچنین در نمایشگاه جهانی نیز اجرا داشته­است. توجه زیادی به اجرای آثار آهنگسازان چینی، از جمله آثار آهنگسازان «نسل جدید» فعال در سراسر جهان مانند تان دون، چن کیگانگ، شنگ زونگلیانگ، ژو لونگ و ... دارد و برای محبوبیت آثار سمفونیک آهنگساز نمایندۀ چین، ژو جیانر، کارهای زیادی انجام داده­است، از جمله ضبط همۀ آثار و شرکت در برنامه‌ریزی و انتشار مجموعه آثار سمفونیک ژو جیانر.

انجمن موسیقی‌دانان چین

این سازمان ملی موسیقی‌دانان حرفه‌ای در ۱۹۴۹ تأسیس شد و در ابتدا «انجمن ملی آثار موسیقی چین» نامیده می‌شد. اکنون، این انجمن بیش از هشت هزار عضو در سراسر چین دارد. شاخه‌های این انجمن عبارتند از: آکادمی­های موسیقی سنتی چین، ارکستر ملی چین، موسیقی آوازی گروه‌های قومی چین، تاریخ موسیقی چین، فرهنگ موسیقی چین و هواداران سمفونی چین. نشریات آن نیز عبارتند از: موسیقی مردم، آفرینش موسیقی، ترانه‌ها، نشر کلمات و موسیقی کودکان.

وب‌سایت انجمن موسیقی­دانان چین: http://www.chinama.org.cn/

مهتاب بهاری روی گل‌های کنار رودخانه

«مهتاب بهاری روی گل‌های کنار رودخانه»، یکی از مشهورترین آثار موسیقی سنتی چینی است. این اثر با بیش از هزار سال سابقه، پیش از سال ۱۸۷۵ در بین مردم عادی محبوب بوده و از آن زمان به یکی از شاهکارهای گنجینۀ موسیقی کلاسیک چینی تبدیل شده­است. در ابتدا با نام فلوت و طبل در غروب (یا شونیانگ پیپا) شناخته می‌شد و یک تک‌نوازی پیپا بود. بعدها، به فرم توتی تغییر یافت و «نور ماه شونیانگ» یا موسیقی شونیانگ نام گرفت. سپس، ژنگ جین‌ون در سال ۱۹۳۰ آن را به مهتاب بهاری روی گل‌های کنار رودخانه تغییر نام داد. این موسیقی دارای طعم سنتی، ملایم، شیرین و دلپذیر است و استقبال گرم مخاطبان چینی و خارجی را در پی داشته­است. طبق توضیحات، هنگام غروب، وقتی ماه بر فراز کوه شرقی می‌رود، مهتاب کنار رودخانه در بهار خلوت و آرام است، سطح آب با امواج سبز موج می‌زند و بازتاب غروب خورشید بر سطح رودخانه، آرام و مست‌کننده است. صدای موسیقی مه‌آلود و ملودیک نواختن شیائو و طبل، آرام و نرم از یک قایق­ دور شنیده می‌شود. ملودی به ده بخش کوچک تقسیم شده و هر بخش عنوانی دارد: زنگوله‌ها و طبل‌ها بر روی برج رودخانه، ماه در حال بالا رفتن از کوه شرقی، باد به رودخانۀ کج برمی‌گردد، ردیف‌هایی از سایه‌های گل، آب عمیق و ابرهای بلند، آواز ماهیگیر در غروب، آب چرخان که به ساحل می‌کوبد، صدای پارو که با تنداب‌های دوردست همراه می‌شود، و صدای جیرجیر پاروی قایق­رانی که در حال بازگشت است.

شی جینگ (کتاب شعر)

شی جینگ (کتاب شعر) یکی از منابع مهم ادبیات چینی و قدیمی‌ترین مجموعۀ شعر چینی است که شامل 305 شعر از دوره‌ای تقریباً پانصد ساله از اوایل سلسلۀ ژو غربی تا اواسط دورۀ بهار و پاییز (770-476 پیش از میلاد) است. منابع اشعار را می‌توان به سه نوع تقسیم کرد: «اشعار تقدیمی»، زمانی که امپراتور ژو دربار را اداره می‌کرد، مقامات برای اندرز یا ستایش، به او اشعاری تقدیم می‌کردند؛ «اشعار جمع‌آوری‌شده»، زمانی که مقامات موسیقی دربار ژو یا تمام ایالت‌های تابعه، به شهرها و روستاها سفر می‌کردند و «آهنگ‌های همراه»، که در آیین‌های قربانی کردن به خدایان و در ضیافت‌ها از آن­ها استفاده می‌شد، و مقامات موسیقی و برخی از نوازندگان «حرفه‌ای» مانند وو و شی در دربار آن­ها را می­ساختند.

بر این اساس، این اشعار در شی جینگ به انواع مختلفی تعلق دارند: آن‌هایی که از فرهنگ تودۀ مردم سرچشمه می‌گرفتند، به موسیقی فنگ تعلق داشتند که به موسیقی محلی ایالت‌های مختلف اشاره داشت، در حالی که موسیقی یا به موسیقی درباری اشاره داشت و موسیقی امپراتوری نیز نامیده می‌شد. موسیقی آواز به آهنگ‌ها و موسیقی رقص با ریتم آرام اشاره داشت که عمدتاً در آیین‌های تقدیم قربانی از آن­ها استفاده می‌شد. یا و سونگ، موقر و طولانی بودند و فنگ، که فنگ دولتی نیز نامیده می‌شد، روشن و زلال بود، بنابراین به نظر می‌رسید که اولی متعلق به دربارهای امپراتوری و دومی متعلق به مردم بود. این کتاب به طور گسترده، تمام جنبه‌های زندگی اجتماعی و واقعی در آن زمان را منعکس می‌کند.

هنرستان رسمی در سلسلۀ هان

بیشتر آهنگ‌های فولکلور در سلسله‌های هان، وی و شش (206 پیش از میلاد-420 میلادی) در هنرستان رسمی حفظ می‌شدند و هنرستان رسمی در سلسلۀ هان، در واقع مجموعه‌ای از آهنگ‌های فولکلور در مناطق امتداد رودخانۀ هوایهه، بخش‌های پایینی رودخانۀ یانگ تسه و بخش‌های میانی و پایینی رودخانۀ زرد است. در آن زمان، آهنگ‌های روایی مانند «پرواز طاووس به جنوب شرقی» و «مولان به خدمت گرفته شد»، ظاهر شدند که بیشتر رنج‌های وارد شده به مردم بر اثر جنگ‌ها و تراژدی‌های خانوادگی تحت قوانین قومی فئودالی را منعکس می‌کردند. این داستان‌ها از نسل‌های گذشته منتقل شده و تقریباً برای همه شناخته شده هستند. تأثیرگذاری عمیقی دارند؛ زیرا نه تنها به شکل آهنگ‌های فولکلور هستند، بلکه به فهرست‌های معروف اپرا نیز تبدیل شده‌اند. کلمات آهنگ‌های فولکلور در هنرستان رسمی، پردازش و گردآوری شده­است. این آهنگ‌ها با سازهای زهی و بادی چوبی سنتی همراه هستند و آهنگ‌های شیانگهه (همگام با یکدیگر) نامیده می‌شوند.